وقتی نام قم را بر زبان می‌آوریم نا‌خودآگاه گرمای کویر و خورشید سوزان آن در ذهن تداعی می‌شود. این روزها استان‌های کویری کشور حال خوشی ندارند و گرمای هوا بی نهایت کاسه صبر مردم این نقاط را لبریز کرده است. هنوز چند هفته‌ای بیشتر از فصل گرم و داغ تابستان نگذشته اما گرمای شدید هوا به شدت قم‌نشین‌ها را رنجور و بی‌طاقت ساخته است. این روزها دمای هوا در استان قم بی‌حد و اندازه بالا رفته و گویا قرار است امسال تابستانی داغ و آتشین برای مردم شهر به یادگار بماند. مصادف شدن این روزهای گرم سال با واپسین روزهای ماه مبارک رمضان و روزه‌داری و عدم مصرف مایعات در طول روز نیز به شدت به سختی و طاقت فرسایی این مسئله دامن زده و منجر به بیماری‌هایی حاصل از گرمازدگی شده است.

 این روزها دمای هوا در این استان حتی به 50 درجه نیز رسیده و این می‌تواند هشداری جدی برای سلامت مردم شهر باشد. متاسفانه بیماری‌های ناشی از گرمازدگی آسایش و سلامت فرد را با تهدیدی جدی مواجه می‌سازد و گاه حتی می‌تواند فرد را تا حد مرگ نزدیک سازد. از این رو دانستن نکاتی پزشکی برای حفظ سلامت بدن در طول این ایام ضروری است.

مریم طبیبی کارشناس حوزه بهداشت و درمان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم با بیان اینکه گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تنظیم دمای خود متناسب با هوای بیرون نباشد، گفت: زمانی که دمای بدن به بیش از 40 درجه برسد و بدن توان خنک کردن خود را نداشته باشد گرمازدگی رخ می‌دهد.

وی با بیان اینکه گرمازدگی در ایام گرم سال به ویژه در مناطق کویری به شدت اتفاق می‌افتد که برای جلوگیری از آن باید از  فعالیت لازم برخوردار بود تا تعریق ایجاد شده و بدن خنک شود، اظهار کرد: باید میزان حرارت در بدن انسان 37 درجه سانتی گراد باشد که این مهم از طریق تنفس و تعریق به دست می‌آید.

وی با اشاره به اینکه افراد مبتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین مردان بیشتر از بانوان دچار گرمازدگی می‌شوند که باید برای جلوگیری از این آسیب نوشیدنی بیشتری را مصرف کنند، افزود: قریب به 60 درصد از بدن هر انسان را آب تشکیل می‌دهد که از دست دادن یک درصد از آن منجر به تشنگی می‌شود.

طبیبی ادامه داد: اگر این میزان از دست رفتگی آب افزایش یابد و به 6 الی 7 درصد برسد بدن دیگر قابلیت کنترل درجه حرارت خود را ندارد و فرد با گرفتگی عضلانی، اختلال در تنفس، کاهش جریان خون در بدن و همچنین بیماری‌های کلیوی روبه‌رو می‌شود.

وی با بیان اینکه تعریق زیاد منجر به خروج املاح و مایعات بدن می‌شود که برای جلوگیری از آن باید نوشیدن مایعات مدنظر باشد، گفت: باید در این ایام گرم روزانه 4 لیتر مایعات مصرف شود و البته مصرف چای، قهوه و نوشابه را نیز کاهش داد چرا که هدررفت آب از بدن را افزایش می‌دهد.

این کارشناس ورزش کردن در اوایل صبح را مفید عنوان کرد و افزود: در ساعات گرم هرگز از منزل خارج نشده و از لباس‌های نخی و خنک استفاده شود. همچنین استفاده از کلاه و مصرف کرم‌های ضد آفتاب ضروری است.

وی با تاکید بر اینکه در صورت مشاهده افراد گرما زده باید سریع وی را به مراکز درمانی منتقل کنیم، تصریح کرد:‌ در قدم نخست ضروری است که لباس‌های او را از تن خارج کرده و با استفاده از یک پارچه خیس و یا قرار دان یخ روی بدن بیمار و همچنین خواباندن فرد مقابل کولر، بدن وی را خنک سازیم و البته باید دقت داشت که در صورت لرز کردن فرد بیمار  عامل خنکی حذف شود چراکه باز درجه حرارت بدن فرد را بالا می‌برد.

طبیبی ادامه داد: خنک کردن سر و بدن فرد گرما زده در اولویت است و باید با ماساژ دادن دست و پای فرد خون را به سمت مغز و قلب هدایت کنیم.

اعظم سعیدی کارشناس طب سنتی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم با بیان اینکه در فصل گرما شاهد شیوع بیماری‌های مختلف هستیم که جلوگیری از آنها نیازمند برخی مراقبت‌ها است، گفت: با مراقبت‌هایی کوچک می‌توان خطرات بزرگی را از سوی خود دفع کرد و این تنها نیازمند رعایت بهداشت فردی است.

وی با بیان اینکه شستشوی مرتب دست‌ها به ویژه قبل و بعد از مصرف غذا باید مورد توجه باشد، ادامه داد: باید میوه‌جات و سبزیجات را چندین مرتبه با آب شستشو و ضدعفونی کرد و مانع از انتقال سموم موجود بر روی پوست میوه بر بدن شد.

سعیدی به بیماری‌های فصل گرما اشاره کرد و گفت: مسمومیت، اسهال و استفراغ  از شایع‌ترین بیماری‌ها در تابستان است به ویژه در مناطق گرمسیری که رشد میکروب به دلیل گرمی هوا بیشتر است.

وی با توصیه به نگهداری مواد غذایی در یخچال گفت: غذاهای پخته شده نیز هرگز در فضای باز قرار نگیرد بلکه باید آنها را بسته به نوع مواد غذایی در یخچال و یا به صورت فریز شده نگهداری کرد.

این پزشک به کاهش مصرف ادویه‌جات در تابستان اشاره کرد و افزود: باید برای حفظ تعادل درجه حرارت بدن در این فصل غذاهایی مورد استفاده قرار گیرد که خنک و دارای طبع سرد هستند. مصرف غذاهای چرب و از جمله فست‌فودها نیز در این فصل بیش از سایر زمان‌ها مضر است.

وی اضافه کرد: برای خلاصی از بوی بد ناشی از تعریق نیز باید مصرف میو‌ه‌های ترش مزه مد نظر باشد. همچنین مصرف سالاد همراه با آبلیمو و آبغوره نیز می‌تواند در این خصوص مفید واقع شود.

سعیدی مصرف لبنیات به ویژه دوغ و همچنین نوشیدن شربت‌هایی همچون عسل آبلیمو، شربت سکنجبین، استفاده از خاک شیر و تخم شربتی در انواع شربت‌ها و همچنین شربت بهارنارنج را برای فصل گرما مفید خواند.

به هرحال فصل گرما فرا رسیده و فرار کردن از آن ممکن نیست و در امان ماندن از مشکلات ناشی از گرمی هوا تنها با رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای میسر است. از این رو باید هر فردی با خود مراقبتی و آموزش راه‌های پیشگیری از گرما زدگی سلامت خود را برابر خطرات و بیماری‌هایی که او را تهدید می‌کند، حفظ کند.

حفظ بهداشت، شستشوی روزانه بدن و تعویض مکرر لباس‌ها، مصرف به اندازه آب و نوشیدنی‌ها، استفاده از غذاهایی با طبع سرد، عدم استفاده از لباس‌های ضخیم و تیره رنگ، استفاده از کلاه، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب و همچنین قرار نگرفتن در معرض نور آفتاب و محول کردن انجام امور غیر ضروری به ساعات پایانی روز همگی می‌تواند به حفظ سلامت فرد در این ایام داغ و پرحرارت کمک کند.

=============

گزارش از سمیه رضایی / فارس

=============